GRABSKI ZDZISŁAW, wicewojewoda gdański, pracownik Politechniki Gdańskiej

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >

ZDZISŁAW GRABSKI (8 VII 1905 Borów, powiat Łowicz – 20 I 1973 Warszawa), przedsiębiorca, wicewojewoda gdański, naukowiec, pracownik Politechniki Gdańskiej (PG). Syn Władysława (7 VII 1874 Borów, powiat Łowicz – 1 III 1938 Warszawa), profesora ekonomii, rektora Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, premiera, ministra skarbu II Rzeczypospolitej Polskiej (RP), i Katarzyny z domu Lewandowskiej (25 XI 1879 – 9 I 1946 Warszawa).

W 1920 wstąpił do 11 Pułku Piechoty w Sosnowcu i (w wieku 15 lat) wziął udział w III powstaniu śląskim (maj–lipiec 1921). Zwolniony z wojska po wykryciu niepełnoletności i z powodu choroby płuc, nasilającej się z wiekiem i w późniejszym czasie znacznie utrudniającej mu pracę zawodową. W 1923 ukończył Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Warszawie. W latach 1923–1925 był studentem Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, odbył praktykę w Banku Towarzystw Spółdzielczych w Warszawie i w British Museum w Londynie (1924). W 1925 wyjechał z żoną do Szwajcarii, rok później ukończył Wyższą Szkołę Handlową w Montpellier. Absolwent Uniwersytetu we Fryburgu, od 1929 doktor prawa na podstawie rozprawy La crise du logement en Pologne (polskie wydanie w 1930: Kryzys mieszkaniowy w Polsce).

W latach 1930–1933 wykładał na kursach w Naukowej Organizacji Pracy w Warszawie. W lutym 1931 został mianowany przez rząd RP na przewodniczącego delegacji Komisji Rady Portu i Dróg Wodnych w Gdańsku na rozmowy o taryfach przeładunkowych w gdańskim porcie. W 1934 został radcą w Biurze Ekonomicznym Rady Ministrów. W latach 1935–1939 był dyrektorem zakładów budowlano-drogowych w Ołtarzewie. Jednocześnie w 1937 krótko pełnił funkcję dyrektora w Biurze Planowania Prezydium Rady Ministrów, a w latach 1937–1939 piastował stanowisko prezesa Spółki Akcyjnej „Roboty Inżynierskie” w Warszawie, zajmując się krajowym programem budowy lotnisk.

Podczas II wojny światowej był nauczycielem w Miejskiej Szkole Handlowej w Warszawie i prowadził tajne nauczanie w Szkole Głównej Handlowej. Po upadku powstania warszawskiego (podczas którego stracił maszynopis habilitacji i rękopisy dwóch monografii) ukrywał się, poszukiwany przez Gestapo.

Od marca 1945 był członkiem komisji Tymczasowego Rządu RP powołanej w celu opracowania programów w szkołach dokształcających. Od kwietnia 1945 mieszkał w Sopocie. 28 kwietnia wojewoda gdański powołał go na stanowisko wicewojewody; w Urzędzie Wojewódzkim w Gdańsku pracował do stycznia 1946. Do jego obowiązków należał nadzór nad Wydziałem Prezydialnym, Komisją Koordynacyjną, Wydziałem Ogólnym, Wydziałem Samorządowym, Wydziałem Opieki Społecznej, Wydziałem Kultury i Sztuki oraz Wydziałem Dróg Wodnych. Jednocześnie od września 1945 do 30 IX 1952 pracował na Wydziale Mechanicznym PG jako kierownik Katedry Ekonomii Politycznej, od maja 1946 z tytułem zastępcy profesora. W 1945 był kuratorem Akademickiego Kręgu Harcerskiego „Wodnik”, w 1949 opiekunem Bratniej Pomocy Studentów PG. W latach 1946–1951 wykładał także w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku.

Od sierpnia 1945 był pierwszym przewodniczącym Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej w Gdańsku, w latach 1946–1949 prezesem Koła Ligi do Walki z Rasizmem w Sopocie. W czerwcu 1946 organizował Klub Inteligencji Pracującej Wybrzeża. W tym samym roku został przewodniczącym Rady Kultury przy wojewodzie gdańskim oraz założył w swoim mieszkaniu Towarzystwo Przyjaciół PG, zostając jego pierwszym przewodniczącym. Członek Gdańskiego Towarzystwa Naukowego.

Za obronę studentów krytykujących ówczesne władze został 31 III 1952 zwolniony decyzją rektora PG z pracy na tej uczelni. Mimo odwołania przez ministra tej decyzji, wyjechał z Gdańska. W latach 1952–1954 mieszkał w Konstancinie w willi Moniki i Anny Żeromskich, a od 1955 w Warszawie. Nową pracę znalazł dopiero po październiku 1956. W okresie 1957–1970 był doradcą w Towarzystwie Rozwoju Ziem Zachodnich. Wykonywał też prace dokumentacyjne dotyczące dziejów Miejskiej Szkoły Handlowej w Warszawie podczas II wojny światowej.

Autor publikacji na temat reklamy, analizy rynku, ekonomii oraz niepublikowanej monografii Sytuacja zawodowa i społeczna w latach 1945–1964 studentów tajnego nauczania ekonomicznego z lat 1940–1945 (1966), zamówionej przez Międzyuczelniany Zakład Badań nad Szkolnictwem Wyższym, kierowany przez prof. Jana Szczepańskiego, a także niepublikowanych tomów dziennika i pamiętników z lat 1939–1945 oraz wspomnień z lat 1945–1957 (zdeponowanych w Bibliotece Narodowej).

Od 1967 na rencie. Żonaty z Haliną z domu Ostrowską, malarką, pracowniczką Biura Odbudowy Stolicy (1902 – 29 VII 1990 Warszawa), córką rzeźbiarza Stanisława (1879–1947) i poetki Bronisławy (1881–1928). Ojciec Elżbiety po mężu Wallis (19 I 1931 Warszawa – 11 VI 2004 Warszawa), doktor nauk humanistycznych, historyczki sztuki, plastyczki. Pochowany na cmentarzu sióstr franciszkanek na terenie Zakładu dla Niewidomych w Laskach pod Warszawą. WP







Bibliografia:
Dział Obiegu i Archiwizacji Dokumentów Politechniki Gdańskiej (akta osobowe).
Pionierzy Politechniki Gdańskiej, red. Zygmunt Paszota, Janusz Rachoń, Edmund Wittbrodt, Gdańsk 2005, s. 203.

Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania
Partner Główny



Wydawca Encyklopedii Gdańska i Gedanopedii


Partner technologiczny Gedanopedii