DRAGAN MARCIN, dyrektor Archiwum Państwowego, patron ulicy gdańskiej

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >
Błąd przy generowaniu miniatury Chyba brakuje pliku /home/fundacjagdansk/domains/fundacjagdanska.hostingsdc.pl/public_html/images/0/00/Archiwiści_1952.jpeg
Gdańscy archiwiści w 1952, od lewej Czesław Stodolny, Józef Rumiński, Kazimiera Jeż (Jeżowa), Roch Morcinek, Marcin Dragan, Teresa Węsierska, Wanda Klesińska, Stanisław Gierszewski, Maria Truka, Elżbieta Morcinek, Czesław Biernat
Błąd przy generowaniu miniatury Chyba brakuje pliku /home/fundacjagdansk/domains/fundacjagdanska.hostingsdc.pl/public_html/images/7/72/1_Dragan_Marcin.jpg
Marcin Dragan
Marcin Dragan
(z prawej)
w osiemdziesięciolecie urodzin

MARCIN DRAGAN (11 XI 1882 Chyrów, obecnie obwód lwowski, Ukraina – 9 VII 1966 Gdańsk), dyrektor Archiwum Państwowego w Gdańsku, patron gdańskiej ulicy. Syn urzędnika Bazylego (4 II 1845 – 30 III 1900 Bochnia) i Ludwiki z Braczyńskich. Do szkół uczęszczał w Podgórzu pod Krakowem i w Bochni, gdzie w 1902 zdał maturę. Studiował historię i geografię na uniwersytecie we Lwowie. Odbył roczną służbę wojskową w armii austriackiej, od 1908 doktor na podstawie rozprawy Grzegorz VII przed wstąpieniem na Stolicę Apostolską 1020–1058.

Od września 1908 nauczyciel w gimnazjum w Bochni. W 1909 zdał przed Państwową Komisja Egzaminacyjną Uniwersytetu Lwowskiego egzamin na nauczyciela historii i geografii w szkołach średnich. Od 1910 pracował w V Gimnazjum we Lwowie. Podczas I wojny światowej oficer w armii austriackiej na froncie włoskim, ciężko kontuzjowany, przeniesiony do rezerwy. Od 1918 w Wojsku Polskim, w październiku brał udział w obronie Lwowa, następnie pracował w dziale oświatowym Dowództwa Okręgu Generalnego Lublin prowadził kursy dokształcające dla oficerów. W grudniu 1920, w stopniu majora, przeszedł do rezerwy, dalej prowadził kursy dla oficerów i podjął pracę w Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Lublinie. W roku akademickim 1924/1925 wykładał metodykę historii na Katolickim Uniwersytecie w Lublinie. Z inicjatywy kuratora Okręgu Szkolnego Pomorskiego przeniesiony do Państwowego Gimnazjum w Toruniu, skąd urlopowano go do pracy w Gdańsku.

Od lata 1925 do 31 VIII 1939 w Gdańsku nauczyciel historii i geografii w Gimnazjum Polskim. Od 29 IV 1926 do 1939 prezes Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki, któremu nadał naukowy charakter, przewodniczył Komisji Historycznej tego towarzystwa, od 4 VI 1937 prezes honorowy. Współzałożyciel „Rocznika Gdańskiego”. Od 1930 pełnomocnik rządu polskiego do spraw archiwalnych przy Komisariacie Generalnym RP; przyczynił się do wydania Polsce części polskich archiwaliów z zasobu gdańskiego archiwum (depozytów miast i wsi z polskiej części Pomorza Wschodniego; archiwa); w 1963 opublikował o tym pracę Polsko-gdańsko-niemiecki spór archiwalny w okresie międzywojennym (1919–1939). Był prezesem Związku Oficerów Rezerwy w Gdańsku, członkiem Zarządu Ligi Morskiej i Kolonialnej, przewodniczącym izby spraw honorowych Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku.

W chwili wybuchu II wojny światowej przebywał w Gdyni, aresztowany 14 IX 1939, był polskim zakładnikiem, zwolniony, zamieszkał w Krakowie, pracował jako starszy referent w biurze mieszkaniowym Zarządu Miasta. W maju 1945 powrócił do Gdańska; pracował krótko w I Państwowym Gimnazjum i Liceum oraz w Bibliotece Miejskiej. Od grudnia 1945 kierownik Archiwum Państwowego, w latach 1949–1961 jego dyrektor. Organizował zabezpieczanie ocalałego zasobu archiwalnego, gromadzenie rozproszonego zasobu, odbudowę zniszczonego gmachu archiwum. Od 1954 samodzielny pracownik nauki z tytułem docenta. Od 22 VII 1945 do 1956 prezes Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki, następnie członek Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, od 27 X 1958 prezes honorowy. Od 30 IX 1961 na emeryturze. W latach 1962–1965 wchodził w skład Rady Naukowej Biblioteki Gdańskiej PAN.

Autor publikacji z zakresu historii i archiwistyki. W 1959 otrzymał godność „kustosza honoris causa”, nadaną przez obradującą w Gdańsku konferencję dyrektorów archiwów polskich. W 1960 uhonorowany nagrodą Prezydium MRN w Gdańsku w dziedzinie nauk humanistycznych. Honorowy członek Polskiego Towarzystwa Historycznego. Odznaczony m.in. trzykrotnie Złotym Krzyżem Zasługi (1932, 1949, 1955), Krzyżem Kawalerskim i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1959), Srebrnym Wawrzynem Akademickim (1935).

Mąż Stanisławy z domu Haczkiewicz (1889 – 21 X 1956 Gdańsk), ojciec Michaliny (21 IX 1909 – 21 IX 1985 Gdańsk) oraz Krystyny zamężnej Ankwicz (6 III 1912 – 21 VIII 2003 Gdańsk). Pochowany w rodzinnym grobie na cmentarzu Srebrzysko. Od 14 VI 1982 patron ulicy w Gdańsku-Chełmie. MS










Bibliografia:
Janik Bernard, Życiorysy pracowników Gimnazjum Polskiego w Gdańsku, w: Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej w Gdańsku 1922–1939. Księga pamiątkowa, Gdańsk 1976, s. 152-154.
Sławoszewska Maria, Marcin Dragan, „Archeion”, t. 48, 1968, 252-255.
Sroczyńska-Wyczańska Krystyna, Nauczyciele Gimnazjum, w: Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej w Gdańsku 1922–1939. Księga pamiątkowa, Gdańsk 1989, s. 305.
Stępniak Henryk, Marcin Dragan, w: Działacze polscy i przedstawiciele RP w Wolnym Mieście Gdańsku, Gdańsk 1974, s. 58-66.
Stępniak Henryk, Dragan Marcin, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. I, Gdańsk 1992, s. 347-348.

Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania
Partner Główny



Wydawca Encyklopedii Gdańska i Gedanopedii


Partner technologiczny Gedanopedii